Brno čte Bruna 2023

Serdecznie zapraszamy na kolejną edycję festiwalu Brno czyta Brunona, tym razem zostaje tematem 55 rocznica tzw. wydarzeń marcowych w 1968 roku i powiązany z nimi antysemityzm oraz wymuszona emigracja żydowska. Także w tym roku stał się przez nas wybrany temat – ze względu na sytuację w Izraelu – w pewnym stopniu bardzo aktualnym.

Anna Frajlich

Polsko-amerykańska poetka żydowskiego pochodzenia oraz emerytowana docent Columbia University. Emigracja jest w jej rodzinie dziedziczna: matka wyjechała ze Lwowa do Kirgizji, gdzie Anna urodziła się w 1942 roku. W końcu rodzina osiedliła się w Szczecinie. W wieku dwudziestu siedmiu lat, w następstwie agresywnej kampanii antysemickiej lat 1968–69, Frajlich wyemigrowała wraz z mężem i małym synem do Stanów Zjednoczonych. Przez trzydzieści lat wykładała na wydziale slawistyki Columbia University. Jest autorką wielu tomów poetyckich, w których obsesyjnie powraca motyw wiatru (Aby wiatr namalować, Znów szuka mnie wiatr, Między świtem i wiatrem) oraz temat emigracji (Łodzią jest i jest przystanią), i za które otrzymała liczne prestiżowe nagrody literackie, m. in. Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. W swojej pracy naukowej zajmowała się m. in. twórczością dwojga polskich laureatów Nagrody Nobla: Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej. Na festiwalu poprowadzi wykład na temat Brunona Schulza i przedstawi swoje wiersze o emigracji.

Viola Wein

Polsko-izraelsko-żydowska pisarka, tłumaczka oraz pianistka, urodzona w 1946 roku w Poznaniu. Dzieciństwo i lata studiów spędziła w Warszawie, skąd wyemigrowała do Izraela razem z rodzicami i młodszym bratem, w wieku dwudziestu dwóch lat, po kampanii antysemickiej lat 1968–1969. W Polsce uzyskała wykształcenie muzyczne, naukę kontynuowała w Izraelu, studiowała historię sztuki i muzykologię na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Pracowała m. in. jako akompaniatorka w szkole baletowej, prywatna nauczycielka gry na fortepianie, muzykoterapeutka dzieci upośledzonych, tłumaczka w instytucie Jad Waszem oraz koordynatorka izraelsko-polskich kontaktów kulturalnych w Instytucie Polskim przy Ambasadzie RP w Tel Awiwie. Na scenę literacką wkroczyła w wieku dojrzałym i opublikowała cztery tomy przenikliwych opowiadań: Mezalians, Rachmunes, Jerozolimskie morze oraz Kieliszek chleba. Jej prozy wyróżniają się barwnym obrazem postaci (często ludzi wykluczonych społecznie), lakonicznością, brakiem sentymentalizmu oraz odwagą w podejmowaniu trudnych tematów, takich jak walka z nowotworem, z chorobą psychiczną, alkoholizm, napięte stosunki rodzinne, narkotyki, prostytucja, wykorzenienie oraz poszukiwanie własnej tożsamości we wrogim środowisku. Na festiwalu autorka przedstawi fragment z książki Mezalians (w przekładzie Hanele Palkovej), za którą otrzymała Nagrodę Fundacji Kultura.

Maciej Zaremba Bielawski

Polski, szwedzki i żydowski dziennikarz i pisarz, urodzony w 1951 roku w Poznaniu. W wieku osiemnastu lat, w następstwie agresywnej kampanii antysemickiej lat 1968–69, Bielawski wyemigrował do Szwecji. Z początku pracował tam jako salowy w szpitalu oraz pracownik budowlany, dziś jest publicystą największego szwedzkiego dziennika Dagens Nyheter. Reporterem został za sprawą Solidarności. W 1981 pojechał do Polski, a swoje artykuły publikował w Szwecji pod pseudonimem Zaremba. W 1997 roku ujawnił aferę przymusowych sterylizacji, którym poddawane były osoby „małowartościowe” w oczach państwa szwedzkiego w latach 1935–1976. Przyczynił się w ten sposób do odszkodowania dla ofiar w wysokości 250 000 000 koron szwedzkich i jednocześnie wywołał burzliwą debatę na ten temat także w innych krajach. Autor znakomitych zbiorów reportaży Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji, Higieniści. Z dziejów eugeniki, Leśna mafia. Szwedzki thriller ekologiczny. Razem z żoną, szwedzką pisarką Agnetą Pleijel, przekładał na język szwedzki wiersze i eseje Zbigniewa Herberta. Na festiwalu przedstawi fragment ze swojej książki Dom z dwiema wieżami, która została uhonorowana Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki (w przekładzie Jana Fabera).

Ewa Węgrzyn

Dr Ewa Węgrzyn jest adiunktem w Zakładzie Historii Żydów w Instytucie Judaistyki UJ. W 2012 roku uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania naukowe z zakresu historii Żydów polskich po 1945 roku oraz emigracji Żydów z Polski do Izraela po drugiej wojnie światowej. Jej zainteresowania akademickie koncentrują się również na historii współczesnego Izraela, a także na języku hebrajskim. Posiada biegłą znajomość języka hebrajskiego udokumentowaną certyfikatem PTOR (przyznanym przez Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie w 2011 roku). Na festiwalu przedstawi wykład na temat żydowskiej emigracji z Polski w latach 1968–1969.

Mikołaj Łoziński

Polski pisarz i fotograf żydowski, urodzony w 1980 roku w Warszawie. Pochodzi ze znanej rodziny artystów: jego ojciec Marcel jest reżyserem, autorem filmów dokumentalnych, starszy brat Paweł jest także reżyserem oraz producentem filmów dokumentalnych, młodszy brat Tomasz ‒ aktorem. Mikołaj Łoziński studiował socjologię na paryskiej Sorbonie, zarabiał jako malarz pokojowy oraz asystent niewidomej psychoterapeutki. Doświadczenie spotkań z właścicielką wynajętego paryskiego mieszkania, którą łączyły skomplikowane relacje z synem, zainspirowała autora do napisania dojrzałego debiutu, powieści Reisefieber. Seria nieustannie powtarzających się pytań niewidomej psychoterapeutki na temat rodziny bohatera, skłoniła Łozińskiego do rekonstrukcji historii rodzinnej, którą opisał w swojej drugiej książce nazwanej z pozoru banalnie, a równocześnie w sposób bardzo żydowski: Książka. Także kolejne powieści, Stramer oraz Stramerowie, wykorzystują wątki z rodzinnej historii autora. Łoziński jest laureatem kilku nagród, m.in. Nagrody im. Kościelskich czy Paszportu Polityki, wielokrotnie nominowany do najbardziej prestiżowej polskiej nagrody literackiej Nike. Na festiwalu przedstawi fragment z Książki w przekładzie Lenki Kuhar Daňhelovej.

Marcin Wicha

Polski grafik, eseista i autor książek dla dzieci, urodzony w 1972 roku w rodzinie o korzeniach żydowskich. Jako grafik projektuje okładki książek, czasopism oraz plakaty. Współpracuje z czasopismem „Charaktery” i „Gazetą Wyborczą”. Stworzył nowe historie znanych bohaterów dziecięcych: Bolek i Lolek: genialni detektywi. Ostremu, błyskotliwemu poczuciu humoru dał wyraz w książkach eseistycznych Jak przestałem kochać design, Rzeczy, których nie wyrzuciłem oraz Kierunek zwiedzania, za które otrzymał wiele nagród literackich, a ostatnio także w zbiorze felietonów Nic drobniej nie będzie. Na festiwalu przedstawi fragment z książki Rzeczy, których nie wyrzuciłem (w przekładzie Báry Kolouchovej), za którą otrzymał nagrody literackie Paszport „Polityki”, Nike oraz Witolda Gombrowicza.